Opdracht L&O: ontwikkeling van een (innovatief) onderwijsmodel

De Master Pedagogiek van de NHL is een een professionele master met een twee jaar durend praktijkgericht onderzoek als rode lijn in het curriculum. Mijn onderzoek tijdens deze opleiding betreft de borging van de garantie op het eindniveau van de opleiding. Het onderzoek heeft ertoe geleid dat ik voor de de ba-opleiding fysiotherapie van de Hanzehogeschool Groningen een innovatief onderwijsmodel heb ontwikkeld voor de toetsing van stages.

Waarom dit onderwerp?

Omdat het oude beoordelingsmodel niet door de beoordelaars gedragen wordt.

Omdat het oude model voor studenten onvoldoende concrete aanknopingspunten levert over wat van hen verwacht wordt.

Omdat het oude model niet ondubbelzinnig te interpreteren is.

Omdat de focus in onderwijs- en medialand ligt op garantie van eindkwaliteit in het hbo en daarmee op deugdelijke toetsing.

In het kader van het vak Leren en Innoveren in het tweede semester van jaar 1 van de Master Pedagogiek, staat een opdracht beschreven. Deze luidt: ontwerp een innovatief onderwijsmodel, gericht op het faciliteren van leren. Verantwoord het ontwerp en geef het een plaats tussen alle theorieën en leermodellen die je kent.
De uitwerking van deze opdracht vindt u in dit blog.

Mogelijk komt dan de vraag bij u op: maar waarom een model voor toetsing ontwerpen, als de opdracht is om een model voor het faciliteren van leren te maken?

En met het antwoord op die vraag, kom ik direct in de leertheorieën terecht: toetsing stuurt het leren van studenten. Wanneer de toetsing helder aangeeft wat de student  moet kunnen/weten, dan kan hij zijn leren daar op inrichten. (Learning theories van Schunk, 2012)

Vandaar dat een model voor toetsing tevens een leermodel is.

Dit blog is opgebouwd uit berichten.

In elk bericht wordt een deel van de inhoud en vorm van het model toegelicht, of de plaats binnen de leertheorieën beschreven.

Aan het eind van de blog is duidelijk geworden waarom dit een verantwoord, leren-faciliterend model is en welke gedachtegangen zijn gevolgd die tot het model hebben geleid.

Opzet van het blog

Pedagogiek en leertheorieën vallen binnen die takken van wetenschap waarbinnen men  nooit tot consensus zal komen over wat het beste werkt voor iedereen. De lerenden zijn allemaal uniek in hun leerstijl. Wàt aangeboden wordt en hòe iets aangeboden wordt kan om die reden dus ook nooit passend zijn voor iedereen. Dat kan leiden tot frustraties over en weer tussen docenten en studenten. Maar het leidt in ieder geval altijd tot debatten en discussies over hoe het beter kan. Tussen docenten en studenten, maar ook in het onderwijsberoepsveld. Het mooie daarvan is dat iedereen met elkaar in gesprek blijft, en elkaar aanspoort tot het blijven ontwikkelen van het onderwijs.

Het is voor dit blog belangrijk om mijn uitgangspunten helder te beschrijven. Ik pretendeer niet dat mijn redeneringen nieuw zullen zijn voor doorgewinterde onderwijsmensen. Ik pretendeer ook niet het ultieme ontwerp te hebben gemaakt. Ik laat u in dit blog echter zien hoe de door mij bestudeerde modellen en leertheorieën verwerkt zijn in het nieuwe toetsmodel voor stages.

Aan de orde komt de relatie van mijn ontwerp ten opzicht van het model van Knud Illeris, dat algemeen geaccepteerd is als een overzichtsmodel van altijd terugkomende aspecten in  onderwijs. 

Leertheorieën die momenteel algemeen geaccepteerd zijn, leveren inzichten op in wat er gebeurt bij de mens die leert. Leerprocessen worden op verschillende wijzen ontrafeld en dat levert kennis op die toepasbaar is om onderwijs te verbeteren. Aspecten uit leertheorieën zijn in mijn ontwerp opgenomen en daarover geef ik toelichting.

Maar voordat de verantwoording van mijn ontwerp als leermodel geschreven wordt, is de beschrijving van het model zelf aan de orde, zodat de toelichting en onderbouwing te begrijpen is.

De oorsprong van het onderwijsmodel

Voor de totstandkoming van dit model via onderzoek, interviews en bestudering van literatuur verwijs ik naar mijn P2.

Het model is gebaseerd op van oorsprong in Canada gebruikte competenties, die bedoeld waren om de opleiding tot arts in Canada opnieuw vorm te geven. De losse vakken werden vervangen door leerinhouden waaraan competenties ten grondslag lagen die men in de beroepspraktijk nodig had.

Dit model, CanMEDS geheten, is in Nederland bekend geworden en is momenteel volop terrein aan het winnen; de opleiding interne geneeskunde is erop gebaseerd. Op grond van een besluit van het centraal college medische specialismen (CCMS, 2004) waarin men een grotere transparantie eist van medische opleidingen, is men overgegaan tot het uitwerken van de CanMEDS competenties als basis voor het curriculum. Ook de opleiding verpleegkunde in Amsterdam heeft haar curriculum hiermee opnieuw vormgegeven. De RUG is  onderzoek aan het doen over de CanMEDS (Meijering, 2012)

Tijdens mijn onderzoek naar de eisen waar stagetoetsing aan zou moeten voldoen, zijn de wensen van het werkveld meegenomen in het nieuwe ontwerp. Dit is ook gedaan met die van het stageteam en ook zijn de data uit literatuuronderzoek over het toetsen van competenties verwerkt in het nieuwe model. Zoals al eerder gezegd verwijs ik u hiervoor naar mijn P2.

M = medisch handelen en kennis

C = communiceren

S = samenwerken

W = wetenschapper

Ma = B = maatschappelijk handelen, bevorderen van de gezondheid

O = organiseren

R = reflecteren

Het model zoals het hierboven staat is het model dat uitgangspunt was voor mijn ontwerp.

CanMEDS model variatie KNGF

De oorspronkelijke competenties van de CanMEDS zijn door mij herschreven tot ze passend waren voor de stages van de opleiding fysiotherapie, passend bij de wensen van de praktijkbegeleiders die er uiteindelijk mee moeten werken in hun beoordeling van studenten én passend bij de eisen die vanuit de literatuur bekend zijn.

Terwijl ik dit model toeschreef naar de opleiding fysiotherapie en tevens de vorm voor de nieuwe eisen aan het uitwerken was, hoorde ik dat het KNGF (Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie) zijn beroepsprofiel uit 2005 aan het herschrijven was, omdat het door de ontwikkelingen niet meer passend was voor deze tijd.

Het concept van het nieuwe beroepsprofiel is mij afgelopen week, om precies te zijn donderdag 29 augustus, onder embargo getoond. 

Ik werd heel blij; mijn werk is niet voor niets geweest. De uitwerking van mijn model is inhoudelijk zo goed als gelijk aan de inhoud van het nieuwe beroepsprofiel. Alleen is het nieuwe profiel veel uitgebreider (39 pagina's tekst), wat voor een toetsmodel niet werkbaar is uiteraard.

Er is een wijziging in de plek van de rollen, en daarmee ook enige mate van inhoudsverschil met mijn ontwerp. Zonder het embargo te overtreden en inhoudelijke informatie te onthullen, kan ik u hieronder het model van het KNGF tonen, zodat u de variaties met mijn model kunt zien.

Wat ik u in het volgende blogbericht zal tonen is het overzicht van de invulling van de deelgebieden, de competenties zoals die in de stages voor de toetsing gebruikt zullen worden.




Hierbij zullen de oorspronkelijke competenties van de CanMEDS worden gebruikt, zonder de verschuiving die door het KNGF is toegepast.

Het doel van oorspronkelijke CanMEDS is dat alle deelcompetenties leiden tot de P, professional zijn. Het KNGF heeft dit gewijzigd zoals uit deze figuur blijkt. Mijn mening is dat ze daarmee de kern van het concept hebben gemist, wat ook blijkt uit het verwijderen van het 'bloemblad Reflectie', dat juist de essentiële metacompetentie is voor leren en ook voor het beroep en voor elke vorm van professioneel handelen.

Dit geconstateerd hebbende, zal dit blog nu weer verder gaan met de aspecten die mijn model tot een leren-facilterend en leerbevorderend model maken.

Onderwijsmodel: CanMEDS stage-toetsmodel

Dit blogbericht toont u, door op de onderstaande link te klikken, wat de inhoud is van mijn onderwijsmodel.

https://www.dropbox.com/s/6dr2x1kqt6kx8ve/Innovatieontwerp%20stage%20beoordelingsproces%20opleiding%20fysiotherapie.docx  

De studenten worden op deze competenties en rollen beoordeeld tijdens hun stages. Dit gebeurt formatief, door dat de student feedback ontvangt op zijn handelen, maar aan het eind van elke stageperiode ook summatief. Op deze wijze krijgt hij drie keer een cijfer tijdens de stages. Het laatste cijfer is de garantie op het behaald hebben van het eindniveau van de opleiding, namelijk het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar.

Het niveau van functioneren wordt in een excelbestand gescoord, en door de ingevoerde functies in het bestand automatisch in een grafiek getoond.

Deze grafieken worden met een rekenfunctie vertaald naar een cijfer voor de stage. Dat beoordelingscijfer wordt door de stagedocent, tezamen met het cijfer voor het stageverslag (zie wederom P2), gebruikt voor het uiteindelijke stagecijfer dat in de resultatenlijst van de student wordt ingevoerd.

Het werkende excelbestand is op het moment van dit schrijven nog niet gereed. Desondanks kan ik met figuren tonen hoe het gaat worden, maar de ict-vormgeving en de excelfuncties worden momenteel nog verder ontwikkeld door deskundigen.

Voor de opdracht van L&I in dit blog is dat echter niet belemmerend.

Toetsformulier in Excel

De vormgeving in excel van het toetsontwerp is te vinden door onderstaande link te openen.

https://www.dropbox.com/s/2yx4dwq2fdeuv94/Stagebeoordelingsformulier%20in%20Excel.xlsx

Het document dat u aantreft kunt u niet gebruiken om in te vullen of om te kijken hoe verandering van scores automatisch de grafiek beïnvloeden, want die technische ontwikkeling is nog niet geheel afgerond.

Knud Illeris

Met het model van Knud Illeris, (Illeris, 2007) is een overkoepelend model, of raamwerk gemaakt, dat de samenhang en relaties probeert te laten zien van de vele leertheorieën die de afgelopen eeuw zijn beschreven.

Dit model geeft geen 'waarheid' weer, neemt geen standpunt in, maar geeft aan wat de relaties zijn en welke aspecten en processen in leren vaak terugkomen in de gangbare theorieën.

"Learning is an enduring change in behavior, or in the capacity to behave in a given fashion, which results from practice or other forms of experience", (Schunk, 2012, pg 3)

Het doorontwikkelde model van de CanMEDS tot criteria voor het beoordelingsproces voor stages is een model dat ik plaats in de linkerkant van het model. het gaat om het bereiken van de leerinhoud, maar nu niet in de formeel, maar in de informele beroepsomgeving.

De te verwerven competenties zijn expliciet beschreven, en vormen de leerinhoud, functioneel beschreven.

De informele leeromgeving en de continu aanwezige interactie met patiënten, cliënten en de medewerkers van de zorginstelling maakt dat de omgeving een grote plek inneemt in het leerproces.